نویسنده: دکتر اسماعیل نوری

دیسک کمر و سیاتیک

کمردرد یکی از شایع ترین شکایات مردم در سراسر جهان است، زیرا تقریباً 80٪ از جمعیت یک بار در طول زندگی خود دچار کمر درد می شوند. در میان بسیاری از علل کمر درد دیسک کمر شایع ترین هست. عبارت دیسک کمر در میان مردم به معنی فتق دیسک کمر رایج و مصطلح است وگرنه همه دیسک کمر دارند. درمان دیسک کمر باید مبتنی بر درمان علائم و التهاب و جلوگیری از عوارض و عود باشد. عمل دیسک کمر در اکثر موارد ضرورت ندارد اما ورزش دیسک کمر در تمام موارد لازم هست

فتق دیسک کمر با فشار بر اعصاب مجاور، علائمی مانند کمردرد، درد پا، بی حسی و ضعف ایجاد می کند. وقتی افراد دچار دیسک کمر می شوند بلافاصله می پرسند علت آن چیست؟ بهترین درمان دیسک کمر  چیست؟ بهترین دکتر ستون فقرات کیست؟ در ادامه این نوشته به این مطالب می پردازیم با ما همراه شوید.

تقریباً 95 درصد از فتق دیسک در ناحیه کمر در L4-L5 یا L5-S1 رخ می دهد. فتق دیسک کمر در دهه سوم تا پنجم زندگی شایع است.

کمر

در ستون فقرات، کمر شامل 5 مهره و دیسک بین مهره ای است که یک منحنی لوردوز ایجاد می کند. دیسک های بین مهره ای با مهره های مجاور فضایی را ایجاد می کنند که اعصاب نخاعی از آن خارج می شوند. دیسک‌ از یک هسته پالپوس داخلی، حلقه بیرونی فیبروزوس، و صفحات انتهایی غضروفی تشکیل شده‌ که دیسک را به مهره‌ های آن متصل می‌ کند.

هسته دیسک ساختاری ژل مانند است که تقریباً 80٪ از آب تشکیل شده است و بقیه آن داری کلاژن نوع 2 و پروتئوگلیکان ها است. این ماتریکس آبدوست مسئول حفظ ارتفاع دیسک بین مهره ای است.

حلقه بیرونی دیسک یک ساختار حلقه ای شکل است که هسته پالپوزوس را احاطه کرده است. از بافت همبند فیبری بسیار سازمان‌ یافته، متشکل از 15 تا 25 ورقه روی هم از لاملا های عمدتاً کلاژن با پروتئوگلیکان‌ها، گلیکوپروتئین‌ها، فیبر الاستیک و سلول‌های بافت همبند که این محصولات ماتریکس خارج سلولی را ترشح می‌کنند، ساخته شده است. قسمت داخلی آنولوس فیبروزوس عمدتاً از کلاژن نوع 2 ساخته شده است، در حالی که قسمت بیرونی بیشتر از کلاژن نوع 1 است.

علت دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

شایع ترین علت فتق دیسک کمر، فرسایش و تحلیل رفتن دیسک است. که منجر به کم آبی و ضعیف شدن دیسک ستون فقرات می شود. این تغییرات دیسک را ضعیف می کند و توانایی آن را برای عمل به عنوان ضربه گیر کاهش می دهد و باعث می شود که حلقه بیرونی تحت فشار بیشتر مستعد پارگی شود و هسته داخلی به مرور زمان به تدریج فتق کند.

دومین علت شایع فتق دیسک کمر، آسیب ناگهانی دیسک مانند بلند کردن یک جسم سنگین یا چرخاندن غیرطبیعی کمر است که منجر به پارگی فوری لایه بیرونی و فتق هسته داخلی می شود.

از طرف دیگر، اضافه بار محوری نیروی بیومکانیکی زیادی را روی دیسک سالم اعمال می کند که ممکن است منجر به اکستروژن مواد دیسک از طریق یک حلقه فیبروزوس خراب شود. این آسیب‌ ها معمولاً منجر به علائم حاد شدیدتر می‌شوند.

فشار فتق دیسک بر روی رباط طولی و تحریک ناشی از التهاب موضعی منجر به کمردرد موضعی می شود. درد رادیکولار کمر زمانی ایجاد می‌شود که مواد دیسک فشار وارد می‌کند و منجر به ایسکمی ریشه عصبی و التهاب می‌شود.

عوامل مستعد کننده دیسک کمر و سیاتیک

طبق شواهد قانع کننده بروز فتق دیسک با افزایش سن افزایش می یابد. بر اساس بررسی ها قد بر وقوع فتق دیسک تأثیر می گذارد.

چاقی (به ویژه توزیع چربی در تنه بدن) با تغییرات بیومکانیکی مرتبط است که باعث طیفی از بیماری های ستون فقرات مانند دژنراسیون دیسک، هیپرتروفی رباط های ستون فقرات، آرتروز، فتق دیسک و تنگی نخاع می شود.

سیگار یکی از عوامل خطر فتق دیسک است. حجم کار فیزیکی سنگین و مشاغلی که نیاز به تلاش بیشتر دارند با افزایش بروز فتق دیسک کمر مرتبط است. از طرفی کار بی تحرک خطر فرسایش دیسک را از طریق بارهای فشاری پایدار بر روی ستون فقرات در طول دوره های طولانی نشستن افزایش می دهد.

فتق دیسک همیشه با دژنراسیون دیسک همراه نیست. بیمارانی هستند که فتق دیسک ناشی از اضافه بار استاتیک محوری دارند. سبک زندگی بی تحرک آنها ممکن است منجر به زیرگروه خاصی از فتق شود. این معمولاً در مورد افراد جوان تر صدق می کند.

عامل خطر

تاثیر بر سلامت دیسک ستون فقرات

 ژنتیک

تحقیقات نشان می دهد که استعداد ژنتیکی – وجود ژن های خاص یا تغییرات ژنتیکی – یکی از عوامل خطر اصلی برای فتق دیسک است.

به طور خاص، ژن‌ های دخیل در تشکیل کلاژن، فرآیندهای تخریب دیسک و پاسخ التهابی با افزایش خطر مرتبط هستند.

 سن

بروز فتق دیسک کمر با افزایش سن افزایش می یابد و در افراد 30 تا 50 ساله شایع تر است.

جنسیت

فتق دیسک کمر دردناک در مردان بیشتر از زنان است.

 وزن

چاقی – به ویژه چربی اضافی بدن در اطراف قفسه سینه و شکم – بار روی کمر را افزایش می دهد و تصور می شود که التهاب را در بدن افزایش می دهد و خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش می دهد.

نیکوتین

استفاده از نیکوتین (شامل اما نه محدود به سیگار کشیدن، بخار کردن و جویدن تنباکو) جریان مواد مغذی به دیسک‌ های بین مهره‌ ای را مختل می‌ کند. نیکوتین همچنین از رشد سلول های جدید در هسته پالپوزوس جلوگیری می کند و باعث کاهش سنتز کلاژن (نوعی پروتئین) می شود.

شغل

کارهایی که از نظر فیزیکی سخت می‌ باشند، از طریق حرکاتی مانند بلند کردن اجسام سنگین، حمل وسایل سنگین و خم شدن به جلو، فشار بیشتری بر کمر وارد می‌کنند. کار بی تحرک خطر فرسایش دیسک را از طریق بارهای فشاری پایدار بر روی ستون فقرات در طول دوره های طولانی نشستن افزایش می دهد. کار مداوم برای 8 ساعت یا بیشتر در یک زمان و سطح بالای استرس نیز با افزایش خطر فتق دیسک همراه است.

 قد

یک مطالعه ارتباط بالقوه بین افراد بلند قد و افزایش بروز فتق دیسک را نشان داد. طبق این مطالعه، مردان با قد 180 سانتی‌ مترو زنان با قد 170 سانتی‌ متر بیشتر در معرض خطر فتق بودند.

در حالی که این عوامل احتمال فتق دیسک را افزایش می دهند، صرف داشتن این عوامل خطر به این معنی نیست که فتق دیسک قطعا ایجاد خواهد شد.

پیشگیری از فتق دیسک کمر و سیاتیک

کاهش خطر فتق دیسک شامل اتخاذ عادات سالم سبک زندگی است که سلامت کلی ستون فقرات و دیسک را ارتقا می دهد، از جمله :

  • حفظ وزن سالم از طریق یک رژیم غذایی متعادل
  • هیدراته ماندن به معنی کم آب نبودن بدن
  • اجتناب از استعمال دخانیات و انواع نیکوتین
  • درگیر شدن در ورزش های منظم، از جمله ورزش های کششی، تقویتی و هوازی
  • حرکات کششی منظم، تغییر وضعیت، و پیاده روی کوتاه برای جلوگیری از نشستن طولانی مدت
  • استفاده از وضعیت های مناسب هنگام خم شدن، بلند کردن، کشیدن یا چرخاندن

علائم دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

تقریباً 80 درصد از مردم در طول زندگی خود یک دوره کمردرد را تجربه می کنند. بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر ممکن است علائم و نشانه های غیر اختصاصی مانند کمر درد و اسپاسم عضلانی را نشان دهند.

علائم و نشانه های اصلی عبارتند از :

  • درد رادیکولار به معنی دردی که از کمر به باسن و پاها منتشر می شود
  • اختلال حسی در توزیع ریشه های عصبی لومبوساکرال(کمر-خاجی)
  • ضعف در مسیر توزیع ریشه های عصبی لومبوساکرال(کمر-خاجی)
  •  ایجاد محدودیت در خم شدن
  • تشدید درد با زور زدن، سرفه و عطسه
  • تشدید درد با نشستن

در حالت نشسته درد تشدید می شود، زیرا فشار به ریشه عصب تقریباً 40٪ افزایش می یابد.

فتق دیسک با تحریک یا فشردن ساختارهای مجاور مانند ریشه عصبی نخاعی موجب درد و ناراحتی می شود.

اندازه فتق دیسک همیشه با شدت علائم مرتبط نیست. اگر ریشه عصب به شدت ملتهب یا فشرده شود، یک فتق کوچک ممکن است باعث درد قابل توجه و علائم عصبی شود. به طور مشابه، یک فتق بزرگ در صورتی که ریشه عصبی را تحت تاثیر قرار ندهد، ممکن است درد کمی ایجاد کند.

بیرون زدگی دیسک در قسمت پایین کمر طیفی از علائم را ایجاد می کند که از درد متوسط ​​در کمر و باسن تا درد گسترده و بی حسی و ضعف در ساق پا و پا را شامل می شود. شروع علائم معمولاً ناگهانی و بدون علت ظاهری است، اما گاهی اوقات با حرکات یا فعالیت‌هایی که بر روی دیسک فشار وارد می‌کنند، مانند بلند کردن یا چرخش، ایجاد می‌شود. التهاب ناشی از فتق دیسک منجر به اسپاسم عضلانی در ناحیه کمر می شود.

دیسک کمر به دو صورت باعث درد می شود :

  1. فتق دیسک عصب نخاعی مجاور را ملتهب یا فشرده می‌ کند و باعث می‌شود که درد و علائم دیگر در طول مسیر عصب منتشر شود.
  2. بر روی رباط طولی خلفی – نواری از رباط که در طول ستون فقرات بین دیسک‌ ها و نخاع قرار دارد – فشار می‌ آورد و باعث ایجاد درد موضعی در کمر در نزدیکی ناحیه فتق می‌شود.

اگر ماده دیسک ریشه عصبی نخاعی مجاور را ملتهب یا تحریک کند، درد سوزشی ایجاد می‌ کند که معمولاً سیاتیک نامیده می‌شود، که از قسمت پایین کمر از طریق باسن و به داخل ساق پا منتشر می‌شود. تحریک ریشه عصبی در درجه اول توسط پروتئین های التهابی ایجاد می شود که از هسته داخلی دیسک به بیرون نشت می کنند و در ناحیه اطراف ریشه عصبی متمرکز می شوند. اصطلاح پزشکی سیاتیک درد رادیکولار است. دیسک کمر و سیاتیک

اگر فتق به طور مکانیکی ریشه عصب را فشرده کند، ممکن است علائم و نشانه های عصبی ایجاد کند که رادیکولوپاتی کمری نیز نامیده می شود. علائم و نشانه های فشردگی ریشه عصبی معمولاً شامل بی حسی، احساس سوزن سوزن شدن، و ضعف در ساق و/یا پا است. علاوه بر این، فشردگی عصب نخاعی به طور بالقوه منجر به کاهش جریان خون به عصب و تورم می شود و بیشتر به درد کمک می کند.

برخی از فتق‌ های دیسک که بر رباط طولی خلفی فشار وارد می‌کنند، بر نخاع یا رشته های دم اسبی نخاع نیز تأثیر می‌ گذارند و باعث علائم جدی‌ تری مانند از دست دادن حس در قسمت پایین بدن یا مشکلات راه رفتن می‌شوند

چه چیزی باعث بدتر شدن درد فتق دیسک کمر می شود

فعالیت‌ ها یا موقعیت‌ های خاصی فشار روی دیسک را افزایش می‌ دهند و باعث فشردن یا التهاب بیشتر ریشه عصبی آسیب‌ دیده می شوند و در نتیجه درد را تشدید می‌کنند. این فعالیت ها معمولاً شامل :

  • خم شدن به جلو از ناحیه کمر
  • پیچاندن ستون فقرات
  • سرفه کردن
  • عطسه کردن
  • بلند کردن اجسام سنگین
  • نشستن طولانی مدت

چه چیزی باعث بهتر شدن درد فتق دیسک کمر می شود

به طور مشابه، موقعیت ها و فعالیت های خاص فشار روی دیسک را کاهش می دهد و علائم فتق دیسک را کاهش می دهد. این فعالیت ها عبارتند از :

  • به پهلو دراز بکشید و یک بالش بین زانو ها قرار دهید
  • به پشت دراز بکشید و یک بالش زیر زانو قرار دهید
  • نشستن در حالت دراز کش مانند روی صندلی دراز کش
  • صاف به پشت دراز بکشید و باسن و زانو ها را 90 درجه خم کنیددیسک کمر و سیاتیک

برای برخی افراد، پیاده روی کوتاه یا فعال ماندن، احتمال عود درد یا تشدید درد را کاهش می دهد.

شرایطی که علائم فتق دیسک کمر را تقلید می کنند

برخی از بیماری ها علائم و نشانه های فتق دیسک کمر را تقلید می کنند، از جمله :

  • سندرم پیریفورمیس : وضعیتی که در آن عضله پیریفورمیس واقع در عمق باسن ملتهب شده و دچار اسپاسم می شود و عصب سیاتیک را تحریک می کند. علائم ممکن است شامل درد باسن و/یا درد عصبی باشد که در امتداد عصب سیاتیک به سمت پایین ران و ساق حرکت می کند.
  • اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک (SI) : وضعیتی که در آن مفصل SI – واقع در دو طرف ساکروم در پایه ستون فقرات – حرکت بیش از حد یا خیلی کم، باعث ایجاد درد در باسن، کمر و ساق پا می شود.
  • سندرم تونل تارسال : اختلال در عملکرد عصب تیبیال در مچ پا داخلی. این وضعیت باعث درد شدید و تیراندازی در ناحیه مچ پا و در امتداد کف پا می شود.

درمان موفقیت آمیز این شرایط و/یا فتق دیسک بستگی به تشخیص دقیق و کامل دارد. توصیه می شود برای تعیین علت دقیق علائم، به دنبال ارزیابی های پزشکی جامع باشید.

تشخیص های افتراقی دیسک کمر و سیاتیک

  • کمر درد مکانیکی
  • فشار عضلانی
  • استئوفیت ها
  • اسپوندیلولیستزیس یا سرخوردگی مهره
  • تنگی دژنراتیو نخاعی
  • آبسه اپیدورال
  • هماتوم اپیدورال
  • آمیوتروفی دیابتی
  • متاستاز
  • اسپوندیلیت آنکیلوزان
  • کیست سینوویال
  • نورینوم

تشخیص دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

متخصص ستون فقرات شرح حال کاملی از بیمار می گیرد و سپس معاینه فیزیکی انجام می دهد.

شرح حال باید شامل سوالاتی در مورد کیفیت درد و تاثیر آن بر فعالیت بیمار باشد. دانستن مکانیسم آسیب ضروری است. پزشک باید از بیمار در مورد درمان های فعلی یا گذشته، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، بی حسی زین، سابقه پزشکی بدخیمی، شرایط التهابی، عفونت سیستمیک، سرکوب سیستم ایمنی و مصرف دارو سوال کند.

نشانه‌ های قرمز در دیسک کمر و سیاتیک

این نشانه ها اگر وجود داشته باشند باید بررسی های تشخیصی بیشتر و کاملی صورت بگیرد :

  • عفونت زمینه‌ ای
  • علائم بیماری التهابی یا بدخیمی مانند تب، تعریق شبانه،
  • کاهش وزن غیرقابل توضیح
  • از دست دادن اشتها
  • درد شدید
  •  دردناک بودن مهره‌ ها در معاینه

شرح حال

در طول ویزیت متخصص کمر درد، سؤالات خاصی در مورد ماهیت علائم پرسیده می شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد :

  • شروع درد و علائم دیگر مانند بی حسی یا ضعف
  • نوع، ماهیت و مدت درد، مانند موضعی یا منتشر، تیز یا مبهم، ثابت یا متناوب
  • هر گونه سابقه تروما یا آسیب به ناحیه کمر یا لگن
  • فعالیت هایی که علائم را بدتر یا بهتر می کنند
  • هر گونه تغییر در عملکرد مثانه یا روده

ارتباط واضح در مورد علائم با جزئیات هر چه بیشتر به پزشکان کمک می کند تا تشخیص دقیق تری داشته باشند.

هر گونه تجربه با افسردگی یا اضطراب نیز باید بخشی از بحث باشد، زیرا این اطلاعات در برنامه ریزی درمان مفید است.

معاینه فیزیکیدیسک کمر و سیاتیک

تشدید کمردرد در حین انجام تست بلند کردن پای مستقیم، نشان دهنده ی فشرده شدن عصب کمری است.

معاینه فیزیکی شامل بررسی کمر توسط پزشک و انجام آزمایشات بالینی برای ارزیابی قدرت کمر و پاها است.

  • معاینه پوست : پزشک پوست کمر را از نظر علائم و نشانه های التهاب، بافت یا ظاهر غیرطبیعی یا ناحیه ای حساس یا حساس به لمس بررسی می کند.
  • معاینه ستون فقرات کمری : وضعیت ایستادن و نشستن بیمار همراه با تست دامنه حرکتی هنگام خم شدن به عقب، جلو و در طول چرخش ستون فقرات ارزیابی می شود.
  • سایر مفاصل اطراف مانند مفاصل ران و مفاصل ساکروایلیاک (SI) نیز ارزیابی می شوند.

تست بلند کردن پا دیسک کمر و سیاتیک

  • تست بلند کردن پای مستقیم در این قسمت از معاینه، بیمار به پشت دراز می کشد و پزشک در بالا بردن پا با علائم دردناک بدون خم شدن کمک می کند. اگر این حرکت باعث ایجاد یا تشدید درد در پای بلند شده شود، نشان دهنده تحریک یا فشرده شدن ریشه عصب سیاتیک است. این تست به ویژه در تشخیص فتق دیسک کمر در هر یک از دو سطح پایینی ستون فقرات کمری، بخش نخاعی L4-L5 و بخش نخاعی L5-S1 مفید است.
  • تست بلند پای مقابل این تست نوعی تست بلند کردن پای مستقیم است و شامل بالا بردن پا است که علائم دردناکی ندارد. اگر بالا بردن این ساق باعث ایجاد درد در پای مقابل (غیر بلند) شود، نشان دهنده تحریک یا فشرده شدن ریشه عصب سیاتیک است.

 رفکس ها

  • بررسی های واکنش های تاندون روی پای آسیب دیده با ضربه زدن به تاندون روی ساق و/یا پا با چکش رفلکس بررسی می شود. فقدان پاسخ رفلکس به دکتر ستون فقرات کمک می کند تا درگیری خاص ریشه عصبی را تعیین کند و سطح فتق احتمالی را مشخص کند.

اگر باعث ایجاد رادیکولوپاتی شده باشد، یک معاینه عصبی دقیق و کامل می‌تواند به تعیین سطح فتق دیسک کمر کمک کند. دانش صحیح از آناتومی ریشه های عصبی و فتق دیسک کمر می تواند تفسیر مناسبی از یافته های بالینی مرتبط با این بیماری را فراهم کند. رادیکولوپاتی مرتبط با دیسک کمر بر اساس نوع فتق و سطحی که در آن فتق رخ داده متفاوت است.

معاینه ریشه اعصاب

ریشه عصبی L5 از سوراخ L5-S1 خارج می شود. هنگامی که توسط فتق دیسک فشرده می شود، باعث ایجاد کمردرد می شود که به باسن، ران جانبی، ساق پا، پشت پا و شست پا منتشر می شود. ضعف در بالا بردن مچ پا، راه رفتن روی پاشنه را دشوار می کند.

ریشه عصب S1 از سوراخ S1-S2 خارج می شود که با رفلکس آشیل ارزیابی می شود. هنگامی که با فتق دیسک فشرده می شود، با درد ساکرال یا باسن تظاهر می کند که به سمت خلفی ران، ساق پا، کف پا یا کناری پا یا پرینه منتشر می شود. از دست دادن حس در قسمت ساق پا، جانبی یا کف پا وجود دارد. در پایین بردن مچ پا، عقب بردن لگن و خم شدن زانو ضعف وجود دارد. ضعف در پایین بردن مچ پا باعث ناتوانی در راه رفتن نوک پا یا پنجه پا می شود. همچنین می تواند باعث بی اختیاری ادرار و مدفوع و اختلال عملکرد جنسی شود.

تصویربرداری پزشکیدیسک کمر و سیاتیک

بیش از 85 تا 90 درصد از بیماران مبتلا به فتق حاد دیسک، بدون هیچ درمانی، علائم را طی 6 تا 12 هفته کاهش می دهند. بیماران بدون رادیکولوپاتی حتی در زمان کمتری متوجه بهبودی می شوند. با توجه به شیوع بالای فتق دیسک در تصویربرداری عصبی معمولی افراد بدون علامت، توصیه می شود از سفارش مطالعات تصویربرداری در این دوره خودداری شود زیرا نتایج مطالعه تغییری در مدیریت ایجاد نمی کند.

مواردی که حتما باید تصویربرداری پزشکی صورت بگیرد

  • در صورت وجود ظن بالینی به آسیب شناسی زمینه ای شدید یا اختلال عصبی، ارزیابی تصویربرداری پزشکی ضروری است.
  • در بیمارانی که علائم قرمز را نشان می دهند، تصویربرداری و آزمایش های آزمایشگاهی باید انجام شود.
  • در بیمارانی که پس از دو تا سه ماه به درمان محافظه کارانه پاسخ نمی دهند، نیز تصویربرداری توصیه می شود.

تصویربرداری هایپزشکی شامل :

اشعه ایکس : فیلم های اشعه ایکس کمر اولین آزمایش تصویربرداری است که در قسمت های کمردرد انجام می شود. معاینه استاندارد شامل سه نمای (AP، جانبی و مایل) برای ارزیابی هم ترازی کلی ستون فقرات، تشخیص شکستگی و همچنین تغییرات دژنراتیو یا اسپوندیلوتیک است. نماهای خم شدن جانبی و اکستنشن در ارزیابی ناپایداری ستون فقرات مفید هستند. باریک شدن فضای بین مهره ای، استئوفیت های کششی و اسکولیوز جبرانی در اشعه ایکس یافته هایی هستند که معمولاً فتق دیسک کمر را نشان می دهند. اگر شکستگی حاد تشخیص داده شود، بررسی بیشتر با اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مورد نیاز است. دیسک کمر و سیاتیک

CT : این حساس ترین روش تصویربرداری برای بررسی ساختارهای استخوانی ستون فقرات است. تصویربرداری سی تی برای ارزیابی فتق دیسک کلسیفیه یا هر فرآیند پاتولوژیکی که ممکن است منجر به از دست دادن یا تخریب استخوان شود مناسب است. سی تی میلوگرافی روش تصویربرداری انتخابی برای نشان دادن فتق دیسک در بیمارانی است که منع MRI دارند. با این حال، به دلیل تهاجمی بودن آن، کمک یک رادیولوژیست آموزش دیده ضروری است. میلوگرافی با خطراتی مانند سردرد پس از ستون فقرات، عفونت مننژ و قرار گرفتن در معرض اشعه همراه است. پیشرفت های اخیر با سی تی اسکن آشکارساز، سطح تشخیصی آن را تقریباً با MRI برابر کرده است.

ام آر آی

MRI : مطالعه استاندارد طلایی برای تأیید دیسک کمر مشکوک است. با دقت تشخیصی 97 درصد، این حساس ترین مطالعه برای نشان دادن فتق دیسک به دلیل توانایی قابل توجه آن در نمایاندن بافت نرم است. ام آر آی همچنین از قابلیت اطمینان بالاتری نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری برخوردار است. هنگام ارزیابی رادیکولوپاتی های کمری پس از عمل، توصیه می شود که MRI با ماده حاجب انجام شود، مگر اینکه منع مصرف دیگری وجود داشته باشد.

MRI در تشخیص علل التهابی، بدخیم یا التهابی دیسک کمر دقیقتر از CT است. زمانی که بیمار با علائم نسبی مانند درد قابل توجه، نقص‌ های حرکتی عصبی و سندرم دم اسبی مراجعه می‌ کند، نسبتاً در اوایل دوره ارزیابی (کمتر از 8 هفته) تغییرات را نشان می دهد. در بیمارانی که مشکوک به رادیکولوپاتی ناشی از فتق دیسک کمر هستند، اما MRI مبهم یا منفی است، نوار عصب و عضله انجام می شود.

آزمایش

تست‌ های آزمایشگاهی : میزان ESR و CRP نشانگرهای التهابی هستند و در صورت مشکوک بودن به یک بیماری التهابی مزمن یا علت عفونی درخواست می‌شوند. شمارش کامل خون CBC هنگام مشکوک شدن به عفونت یا بدخیمی مفید است.

درمان دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

طبق مطالعات علمی درمان بدون جراحی دیسک کمر و درمان جراحی بعد از دو سال نتایج مشابهی دارند، اگرچه تسکین درد با درمان جراحی سریعتر است.

اهداف اولیه درمان فتق دیسک کمر عبارتند از :

  • کاهش درد و سایر علائم مانند بی حسی و/یا ضعف
  • از بدتر شدن علائم جلوگیری کنید
  • محیط درمانی بهتری برای فتق دیسک فراهم کنید

بیشتر رویکردهای درمانی شامل درمان‌های مبتنی بر ورزش کمر و دیسک کمر و تغییر سبک زندگی برای بهبودی و به حداقل رساندن احتمال عود است.

بررسی اجمالی درمان دیسک کمر و سیاتیک
استراحت در رختخواب استراحت در بستر برای درد شدید بهتر است به یک یا دو روز محدود شود، زیرا استراحت طولانی منجر به سفتی و درد بیشتر می شود.

پس از مدت کوتاهی استراحت، فعالیت سبک و حرکت مکرر توصیه می شود.

درمان های غیر جراحی داروهای تسکین دهنده درد و فیزیوتراپی معمولاً توصیه های خط اول برای تسکین التهاب و فشار روی ریشه عصب نخاعی آسیب دیده هستند.

ممکن است درمان های اضافی بر اساس علائم و نشانه های خاص فرد توصیه شود.

تزریق ستون فقرات اگر درد و ناتوانی علیرغم درمان دارویی و فیزیوتراپی ادامه داشته باشد، تزریق های تسکین دهنده در نظر گرفته می شود.

همچنین ممکن است این تزریق ها برای مدیریت درد شدید توصیه شود و بیماران را قادر به انجام فیزیوتراپی می کند.

عمل جراحی اگر علائم بهبود نیافته یا به تدریج بدتر شوند، درمان جراحی آخرین راه حل است.

درمان غیر جراحی فتق دیسک کمر و سیاتیک

اغلب تظاهرات علامت دار دیسک کمر کوتاه مدت هستند و در عرض 6 تا 8 هفته برطرف می شوند. بنابراین، معمولاً در ابتدا به صورت محافظه کارانه مدیریت می شود، مگر اینکه علائم نشانه قرمز وجود داشته باشد، که باعث ایجاد سوء ظن برای شرایط اورژانسی مانند نقص عصبی پیشرونده یا سندرم دم اسبی می شود.

درمان محافظه کارانه و جراحی نتایج مشابهی را در میان مدت و بلند مدت دارند. با این حال، مطالعات دیگر نتایج بهتری را در گروه‌ های تحت درمان جراحی نشان داده‌ اند، زیرا ممکن است منجر به تسکین سریع‌ تر علائم و بهبود کیفیت زندگی شود. با این حال نشانه های نسبی برای مداخله جراحی فوری در بیمارانی که با نشانه های قرمز مراجعه می کنند وجود دارد.

تصمیم برای درمان دیسک کمر و سیاتیک

تصمیم نهایی در مورد نوع درمان دیسک کمر غیر اورژانس بر اساس بحث پزشک و بیمار در پرتو ارزیابی، مدت زمان علائم و خواسته های بیمار است. انتخاب بهترین درمان دیسک کمر توسط بیمار اغلب موضوعی چالش برانگیز هست.

درمان درد ناشی از فتق دیسک کمر معمولاً شامل کاهش التهاب و تورم اطراف دیسک است تا فشار از ریشه عصب نخاعی آسیب دیده کم شود. معمولاً ترکیبی از درمان های غیرجراحی ذکر شده در زیر توصیه می شود.

  • داروها : داروهای تسکین دهنده گاهی اوقات برای درمان درد فتق دیسک استفاده می شود.
    • داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) : مانند ایبوپروفن (ادویل) : معمولاً برای درمان اولیه توصیه می شود و بدون نسخه یا با نسخه (در صورت نیاز به دوز بالاتر) در دسترس هستند.
    • کرم ها و ژل ها : بدون نسخه موجود است و برای تسکین موقت درد پس از فعالیت های شدید یا در صورت تشدید درد استفاده می شود.
    • کورتیکواستروئید های خوراکی، مانند پردنیزون : فقط با نسخه موجود است و برای التهاب و/یا درد شدید توصیه می شود.
    • مواد افیونی مانند ترامادول : فقط با نسخه در دسترس است و در موارد نادر درد شدید و ناتوان کننده توصیه می شود.

توانبخشی دیسک کمر و سیاتیک

  • فیزیوتراپی : فیزیوتراپی و تمرینات هدفمند درد و تحرک را بهبود می بخشد. حرکات ورزشی معمولاً بر روی حرکات کششی (خم شدن به عقب) و تثبیت کمر برای کاهش فشار عصبی متمرکز هستند. دیسک کمر و سیاتیک
  • درمان های تزریقی انواع مختلفی از تزریق ستون فقرات برای تسکین درد و/یا بهبود بهبودی در فتق دیسک استفاده می شود. نمونه های رایج عبارتند از :
    • تزریق استروئید اپیدورال و بلوک های انتخابی ریشه عصبی، که ممکن است به کاهش التهاب و درد کمک کند.
    • درمان با پلاکت غنی از پلاسما (PRP) که باعث بهبودی در دیسک آسیب دیده می شود
    • تزریقات مهارکننده فاکتور نکروز تومور-آلفا (TNFi) که التهاب را با مسدود کردن پروتئین‌ های التهابی خاص (TNF) درمان می‌ کند.
  • ماساژ درمانی : ماساژ درمانی، مانند ماساژ بافت عمیق و ماساژ عصبی عضلانی، ماهیچه های سفت را شلمی کند، اسپاسم عضلانی را تسکین می دهد، باعث بهبودی و ترشح اندورفین های تسکین دهنده درد می شود.

درمان دستی دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

درمان دستی ستون فقرات در بیماران مبتلا به فتق دیسک به میزان متوسطی کمر درد و/یا پا (سیاتیک) را بهبود می بخشد.

  • گرما و سرما : گرما ماهیچه های سفت را شل می کند، اسپاسم را کاهش می دهد، جریان خون را افزایش می دهد و انعطاف پذیری بافت همبند را بهبود می بخشد. استفاده از کیسه های یخ یا سرد باعث کاهش التهاب می شود و اثر تسکین دهنده درد دارد.
  • طب سوزنی : تصور می‌شود که تحریک عصب آسیب‌ دیده با وارد کردن سوزن‌ های نازک مانند مو در نواحی خاصی از پوست، تنش عصبی را کاهش داده و علائم سیاتیک را کاهش می‌ دهد.
  • درمان شناختی رفتاری (CBT) : این روش برای مدیریت افکار و رفتارهای منفی که اغلب به درد و/یا بدتر شدن آن کمک می‌کنند، مفید است.

غذا و مکمل

  • مکمل های غذایی : برخی تحقیقات از اثربخشی بالقوه برخی مکمل های گیاهی و رژیمی با خواص ضد التهابی، تسکین دهنده درد و/یا التیام بخش حمایت می کنند، مانند :
    • گلوکزامین
    • پنجه شیطان
    • اسیدهای چرب امگا 3

درمان جراحی دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

جراحی فتق دیسک برای کاهش فشار روی عصب تحت فشار مکانیکی و جلوگیری از بدتر شدن نقایص عصبی انجام می شود.

اندیکاسیون های جراحی در دیسک کمر و سیاتیک

در بیشتر موارد، جراحی دیسک کمر انتخابی است، به این معنی که تصمیم بیمار برای انجام یا عدم جراحی است. مداخله جراحی در موارد زیر در نظر گرفته می شود :

  • علائم به مدت 3 تا 6 ماه یا اینکه علیرغم درمان غیر جراحی بدتر شده است
  • ایجاد اختلال عملکرد عصبی پیشرونده، از جمله از دست دادن عملکرد حرکتی
  • درد ناتوان کننده و ناتوانی عملکردی که با فعالیت های روزانه تداخل می کند، مانند ایستادن، نشستن یا راه رفتن
  • یافته‌ های تصویربرداری تأیید می‌ کند که فتق دیسک منبع درد و یا علائم عصبی است
  • فتق دیسک که باعث فوریت های پزشکی می شود، مانند سندرم دم اسبی، که نیاز به جراحی فوری دارد.

میکرودیسککتومی

جراحی استاندارد طلایی برای فتق دیسک، میکرودیسککتومی است که به آن میکرودکمپرسیون نیز می گویند، که شامل برداشتن بخش کوچکی از فتق دیسک ستون فقرات برای کاهش فشار روی ریشه عصب و در عین حال سالم ماندن بقیه دیسک است.

فیوژن ستون فقرات و تعویض دیسک مصنوعی

در برخی موارد فتق مکرر دیسک کمر با بی ثباتی ستون فقرات، کل دیسک ستون فقرات برداشته می شود و پیوند استخوان در فضای دیسک قرار می گیرد. پیوند استخوان ارتفاع دیسک را بازیابی می کند، فشردگی عصب را تسکین می دهد و رشد استخوان را برای همجوشی کل بخش حرکتی تسهیل می کند. این روش جراحی فیوژن ستون فقرات کمری نام دارد.

یک گزینه جایگزین جایگزینی دیسک دردناک ستون فقرات با یک دیسک مصنوعی است -ابزاری که برای تقلید حرکت طبیعی دیسک طراحی شده است. این روش جایگزینی دیسک مصنوعی کمر نامیده می شود.

جایگزینی دیسک مصنوعی یا فیوژن ستون فقرات کدام یک برای شما بهتر است؟

تسکین درد و بهبود عملکرد پس از جراحی تا حد زیادی به کیفیت توانبخشی پس از جراحی، سلامت کلی بیمار و مهارت و تجربه جراح بستگی دارد. به توانبخشی پس از فیوژن کمر مراجعه کنید

بیماران باید قبل از انتخاب عمل جراحی برای فتق دیسک کمر در مورد خطرات جراحی، مزایا و طیف کامل گزینه های درمانی با جراح ستون فقرات صحبت کنند.

جایگزینی کامل دیسک کمر به عنوان جایگزینی برای فیوژن کمر برای بیماری دیسک دژنراتیو استفاده می شود. استفاده از آن برای فتق دیسک کمر چندان مورد توجه قرار نگرفته است زیرا مزیتی نسبت به رویکرد باز یا رویکرد کم تهاجمی ندارد.

عواملی که نتایج موفقیت آمیز بعد از جراحی را پیش بینی می کنند عبارتند از

  • درد شدید پا و کمر قبل از عمل
  • طول مدت علائم کمتر
  • سن کمتر بیمار
  • وضعیت سلامت روانی بیمار
  • افزایش فعالیت بدنی قبل از عمل

درمان محافظه کارانه پزشکی معادل مداخلات جراحی در دراز مدت است. با این حال، مداخلات جراحی تسکین سریع‌تر علائم مرتبط با درد و امکان بازیابی زودتر عملکرد را فراهم می‌کند.

پیش بینی دیسک کمر و سیاتیک

فتق علامت دار دیسک کمر کوتاه مدت است و طبق مطالعات 85 تا 90 درصد موارد طی 6 تا 12 هفته و بدون مداخله پزشکی قابل توجه برطرف می شوند. با این حال، اگر بیش از شش هفته علامت دار باشد، احتمال بهبودی بیماران بدون مداخله کمتر است. بیماران بدون علائم رادیکولوپاتی حتی در زمان کمتری متوجه بهبودی می شوند. این بهبود به دلیل فاگوسیتوز و تحلیل آنزیمی مواد اکسترود شده است. همچنین، هیدراتاسیون مواد اکسترود شده یا کاهش عدم عصب موضعی ممکن است رخ دهد که منجر به تسکین درد و بازیابی عملکرد می شود.

عوارض دیسک کمر و سیاتیکدیسک کمر و سیاتیک

ایجاد کمردرد مزمن یکی از عوارض اصلی دیسک کمر است. علاوه بر این، درمان ناکافی می تواند منجر به آسیب برگشت ناپذیر عصبی پایدار و درد نوروپاتیک در بیماران مبتلا به فشردگی شدید ریشه عصبی شود.

بازدارندگی و آموزش بیمار

بیش از 85 درصد از بیماران مبتلا به علائم فتق حاد دیسک، بدون هیچ درمانی طی 6 تا 12 هفته از علائم تسکین می یابند و آنهایی که علائم رادیکولوپاتی ندارند در مدت زمان کمتری متوجه بهبودی می شوند. بیمار باید تشویق شود تا یک دوره استراحت بدون فعالیت های روزانه داشته باشد.

بیماران با علائم سندرم دم اسبی باید به دنبال ارزیابی فوری باشند زیرا پیش آگهی و نتیجه به فاصله زمان درمان از علائم اولیه بستگی دارد.

سخن پایانی

در درمان بیمارانی که مبتلا به فتق دیسک کمر هستند، مشورت با یک تیم بین حرفه ای از متخصصان که شامل یک متخصص درد، یک متخصص طب فیزیکی و یک جراح مغز و اعصاب است، ضروری است. همکاری، تصمیم گیری مشترک، عناصر حیاتی برای یک نتیجه مطلوب هستند. فیزیوتراپیست ها برای مدیریت اولیه بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر ضروری هستند. پرستاران همچنین اعضای حیاتی گروه بین‌حرفه‌ای هستند زیرا علائم حیاتی بیمار را کنترل می‌کنند و به آموزش بیمار و خانواده کمک می‌کنند. برای بهترین درمان دیسک کمر کلینیک توانبخشی و ارتوپدی دکتر نوری در کنار شماست.

1 نظر

  • من به مدت سه ماه دچار کمر درد و ناراحتی حرکتی از قسمت پاهایم بودم که MRI انجام شد و با معاینات دکتر مشخص شد که دیسک کمر دارم با برنامه ریزی های توانبخشی و ازن تراپی و طب سوزنی به مدت 12 جلسه شکل درد در ناحیه کمر و پاها حل شد و دوباره به فعالیت های روزانه خود بازگشتم و از نحوه ی درمان آقای دکتر نوری رضایت کامل را دارم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *